Kozioł, Kielar, Witkowski w finałowej siódemce Literackiej Nagrody "Nike" 2024

Literacka Nagroda "Nike" przyznawana jest za najlepszą książkę wydaną w roku poprzednim. Do nagrody mogą być zgłaszane książki reprezentujące wszystkie gatunki literackie, także dzieła naukowe "o wybitnych wartościach literackich". W piątek podano siedmioro finalistów tegorocznej nagrody. Wśród siódemki finalistów znalazły się:

Poezja: Marzanna B. Kielar, "Wilki", wyd. Znak.

W "Wilkach" autorka przywołuje "dni odwiązane od brzegów", ciemny i nieprzewidywalny czas, kiedy domy są tylko na chwilę, zajmowane są czyjeś łóżka, wynoszone szafy. W tym rozchybotanym i niepewnym uniwersum szczególne miejsce zajmuje niespokojna i niezaspokojona natura. Marzanna Bogumiła Kielar, poetka, absolwentka filozofii na Uniwersytecie Warszawskim, debiutowała na początku lat 90. tomikiem "Sacra conversazione".

Poezja: Urszula Kozioł, "Raptularz", wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy.

Najnowszy tom wierszy Urszuli Kozioł zawiera utwory, które są kontynuacją poetyckich poszukiwań poetki. Ton lamentu i skargi, obecny w poprzednich tomach, tutaj przechodzi w refleksyjny, dojrzały humanizm, podziw i szacunek dla wszystkiego co kruche, wymagające uwagi i opieki. Kozioł jest poetką posługującą się wyrafinowaną formą i własnym poetyckim językiem. Autorka otrzymała Nagrodę "Odry" za rok 2023 "za nieprzemijającą obecność w polskiej poezji, niepogodzenie z miałkością świata" - poinformowała w czwartek redakcja miesięcznika.

Powieść: Małgorzata Lebda, "Łakome", wyd. Znak.

Oszczędna, oddziałująca na zmysły czytających powieść Małgorzaty Lebdy łączy wrażliwość na naturę, której częścią jest człowiek, z maestrią językową. Autorka tworzy wielowarstwową opowieść o sile żywiołów, zachłanności na życie i prywatnym kosmosie w momencie próby. Nominowana powieść jest to prozatorski debiut autorki, która wcześniej napisała sześć książek poetyckich.

Reportaż; Cezary Łazarewicz, "Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa", wyd. Czytelnik.

Reportaż historyczny Cezarego Łazarewicza opowiada o jednym z najgłośniejszych zabójstw lat PRL-u. 7 maja 1977 r. w kamienicy przy ul. Szewskiej w Krakowie znaleziono zwłoki Stanisława Pyjasa, studenta polonistyki, zaangażowanego w działalność opozycyjną. "Sądziłem, że o sprawie tajemniczej śmierci Stanisława Pyjasa, która wstrząsnęła Krakowem wiosną 1977 r., wiem całkiem sporo. Po lekturze tej książki widzę, że tak mi się tylko wydawało" – napisał o tej książce prof. Antoni Dudek.

Esej: Piotr Paziński, "Przebierańcy w nicości", wyd. Nisza.

Jest to książka o malarstwie Witolda Wojtkiewicza (1879-1909), która zrodziła się z fascynacji Pazińskiego dziełami malarza. Autor uważa, że Wojtkiewicz "prosi się o nowe interpretacje" i proponuje własne odczytania jego sztuki. W dwóch częściach książki - Arkadia i Arlekinada - podejmuje twórczą dyskusję z wybitnymi znawcami Wojtkiewicza: Jerzym Ficowskim i Wiesławem Juszczakiem.

Proza: Andrzej Sosnowski, "Elementaże(1&2)", Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.

"Autora ktoś może skojarzyć z jedną lub drugą książką poetycką – niestety, z czasem nawiedziła go ta uprzykrzona (w pewnym wieku ponoć nagminna) plaga reminiscencji, której stawiał opór, stroniąc od poezji, aby elementy autobiograficzne nie rzuciły się na wiersze. Kiedy impuls sentymentalny poszukał ujścia w zdaniach przypominających zdania prozy, bylejakość wspomnień i +wspominków+ okazała się deprymująca – niektóre z nich próbowały się odnaleźć w pobliżu innych, nieco mniej natrętnych elementów" – napisano na stronie wydawcy.

Powieść; Michał Witkowski, "Wiara. Autobiografia", wyd. Znak Literanova.

Ta powieść to nie tylko spojrzenie na życie autora, ale przede wszystkim napisana charakterystycznym, ironicznym stylem, barwna opowieść o smakach, zapachach i dźwiękach dzieciństwa. "Od kiedy w 2004 roku ukazało się jego +Lubiewo+, każda jego nowa powieść budzi zainteresowanie czytelników i nadzieje na mniejszy bądź większy skandal obyczajowy" – napisano w recenzji na stronie kreatywna.pl. Jest to już piąta nominacja Witkowskiego do nagrody "Nike". W latach 2006, 2007, 2012 i 2018 był nominowany kolejno za "Lubiewo", "Fototapetę", "Drwala" i "Wymazane".

Tegoroczna Nagroda "Nike" to już 28. odsłona tego wydarzenia. Przyznawana jest za najlepszą książkę wydaną w roku poprzednim. Do nagrody mogą być zgłaszane książki reprezentujące wszystkie gatunki literackie, także dzieła naukowe "o wybitnych wartościach literackich". "Nike" nie można przyznać pośmiertnie, podzielić na kilku zwycięzców ani nie przyznać. Nagroda to statuetka i 100 tys. zł. Dotychczas 134 autorów i autorek było nominowanych do nagrody, rekordzistą był Tadeusz Różewicz, który sześciokrotnie znalazł się w finale. Nagrodę zdobyło 20 mężczyzn i siedem kobiet. Tegorocznego zwycięzcę poznamy 6 października podczas gali w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

W tym roku w kapitule nagrody zasiadają: poeta i prozaik Krzysztof Siwczyk (przewodniczący jury), dziennikarz i reżyser Witold Bereś, dziennikarz "Wyborczej", autor m.in. biografii Aliny Szapocznikow Marek Beylin, kulturoznawczyni Justyna Jaworska, dyrektorka Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK Maria Anna Potocka, literaturoznawca i biograf Jarosława Iwaszkiewicza Radosław Romaniuk, literaturoznawczyni związana z "Książkami. Magazynem od czytania" Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, nauczycielka Maria Topczewska oraz reżyserka Maria Zmarz-Koczanowicz.

W 2023 r. "Nike" otrzymała Zyta Rudzka za powieść "Ten się śmieje, kto ma zęby". W plebiscycie czytelników i czytelniczek "Wyborczej" zwyciężył Grzegorz Piątek, autor reportażu historycznego "Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939". Obie książki opublikowało wydawnictwo W.A.B.

szt/ dki/